Co to jest mikrobiota jelitowa? Jakie pełni funkcje? Co oznacza dla naszego zdrowia?

W tym wielkim świecie, jaki nas otacza nie jesteśmy sami. Wśród nas żyje wiele bakterii, wirusów i innych dziwnych organizmów, które wpływają na nasze zdrowie. Stąd też mój pomysł na dzisiejszy post. Opowiem w nim o mikrobiocie i jej funkcjach. Zapraszam na post.

Odbierając wyniki w poniedziałek dowiedziałam się, że mam bakterie w moczu i muszę znów brać antybiotyk. Jak doskonale wiemy, antybiotyk niszczy zarówno te złe, jak i dobre bakterie. Ma on ogromny wpływ na florę bakteryjną w naszym organizmie. Mówiłam o tym na InstaStories - zapraszam na mój Instagram .

Kwestia zdrowia jest dla mnie najważniejsza i staram się dbać o nie, jak tylko najlepiej mogę. Niestety wokół nas istnieje wiele mikro i makro organizmów, które mają wpływ na nie. Nie zawsze jesteśmy w stanie uchronić się przed ich negatywnym wpływem. Co to jest mikrobiota? Na co dzień raczej nie spotykamy się z tego rodzaju zagadnieniem. Gdyż mikrobiota oraz mikrobiom są to terminy medyczne i wydaje się, że nas nie dotyczą. Jednakże, gdy zdamy sobie sprawę, że niewidoczne drobnoustroje rządzą naszą planetą i  pokrywają całą Ziemię od miliardów lat, zaś ich ilość tylko na naszej dłoni przekracza liczbę ludzi na całym świecie, wówczas zaczyna nas to intrygować, jak również zdajemy sobie sprawę, że nie może to być bez znaczenia dla zdrowia naszego organizmu.

W związku z tym postaram się wyjaśnić kilka rzeczy.

1. Co to jest mikrobiota?

Termin „mikrobiom” został zaproponowany  przez Joshua Lederberga w 2001 r. w celu określenia zespołu wszystkich mikroorganizmów człowieka, zarówno komensalnych, symbiotycznych jak i patogennych, które dzielą z nami naszą przestrzeń życiową. Natomiast mikrobiota są to wszystkie mikroorganizmy, czyli bakterie, drożdże, grzyby czy też wirusy, które żyją w określonym środowisku, czyli w organizmie gospodarza zwierzęcego bądź roślinnego. W literaturze naukowej zagadnienia „mikrobiota” i „mikrobiom” zastąpiły pojęcie „mikroflora”.

Ludzką mikrobiotę stanowią wszystkie mikroorganizmy, które zasiedliły ciało gospodarza. Głównie są to bakterie, ale także wirusy, grzyby, drożdże czy też pierwotniaki. Mianowicie, w zależności od części ciała, którą mikrobiota kolonizuje, jej skład jest inny. Dlatego tego też  wyróżniamy kilka rodzajów mikrobioty: mikrobiotę skóry, mikrobiotę pochwy, mikrobiotę dróg moczowych, mikrobiotę układu oddechowego, mikrobiotę górnych dróg oddechowych oraz mikrobiotę jelitową.

Mikrobiota jelitowa, kiedyś określana była jako flora jelitowa. Zdecydowanie jest ona najliczniejsza i składa się ze 100 bilionów mikroorganizmów. Dlatego też to właśnie jej poświęca się najwięcej uwagi. Mikrobiota jelitowa ma wpływ na wiele aspektów naszej fizjologii, z kolei jej odpowiedni skład odgrywa kluczową rolę w prawidłowym funkcjonowaniu naszego organizmu. W ostatnich latach mocno podkreślony jest związek składu mikrobioty z występowaniem konkretnych chorób.

Aktualnie wiedzę o mikrobiocie, jej wpływie na zdrowie i życie człowieka, jak również najnowsze badania w tej dziedzinie możemy znaleźć w jednym miejscu, czyli platformie internetowej: BIOCODEX MICROBIOTA INSTITUTE.

https://pixabay.com/pl/

2. Jaką rolę pełni mikrobiota w ustroju człowieka i jaki ma wpływ na nasze zdrowie? 

Coraz częściej takie pytanie zadawane jest przez naukowców i stanowi ono obiekt wielu badań. Mikrobiota bowiem, może być uznana za narząd, który pełni szereg funkcji w ciele człowieka, kontroluje procesy zarówno w danym miejscu (lokalnie) lub w skali ogólnej, czyli w całym organizmie.

Rola obronna:

•  Efekt bariery:

Jelita człowieka stają bowiem przed poważnym wyzwaniem: z jednej strony mają tolerować korzystne bakterie, które wchodzą w skład mikrobioty, z kolei z drugiej strony skutecznie zapobiegać kolonizacji przez niebezpieczne bakterie zwane patogenami. Mikrobiota działa jako bariera chroniąca przed patogenami. Mianowicie,  „dobre" bakterie mikrobioty walczą bezpośrednio ze szkodliwymi mikroorganizmami, konkurując z nimi o te same składniki odżywcze. Dodatkowo niektóre bakterie wydzielają cząsteczki o działaniu przeciwdrobnoustrojowym, które są skierowane przeciwko bakteriom patogennym, w czasie gdy inne zwiększają wytwarzanie śluzu, aby chronić komórki jelit przed zakażeniem patogenami i uniknąć szkodliwego oddziaływania patogenów na organizm.

•  Stymulacja układu odpornościowego:

Bakterie mikrobioty jelitowej uczestniczą w dojrzewaniu i aktywacji komórek w jelitowym układzie odpornościowym. Bowiem, chroni to człowieka przed atakami mikroorganizmów chorobotwórczych, takich jak bakterie czy też wirusy. Jelito stanowi główny rezerwuar komórek odpornościowych w ludzkim ciele. Układ odpornościowy ma wpływ na skład i różnorodność mikrobioty.

Błona śluzowa jelitowa: 

Mikrobiota jelitowa pełni ważną rolę w dojrzewaniu komórek przewodu pokarmowego. W szczególności dotyczy to osiągnięcia przez błonę śluzową jelit odpowiedniego rozmiaru i grubości, jak również utrzymywania zarówno odpowiedniego nawodnienia komórek jelit jak i aktywności enzymatycznej błony śluzowej.


W najnowszych badaniach scharakteryzowano także inne funkcje mikrobioty. Mianowicie, niektóre bakterie mikrobioty jelitowej mogą chronić przed chorobami zapalnymi i metabolicznymi, w czasie gdy inne mogą wywoływać nie tylko te choroby, lecz również przyczyniać się do wystąpienia zaburzeń zachowań (behawioralnych) oraz chorób neurologicznych.
Należy przeprowadzić dalsze badania, aby móc zidentyfikować mechanizmy tych zależności.

https://pixabay.com/pl/

3. Co to jest dysbioza?

Z przeprowadzonych badań wynika, iż z naszego jelita – pośrednio bądź bezpośrednio – wywodzi się odporność, dobry nastrój, a także większe bądź mniejsze predyspozycje do rozwoju wielu chorób cywilizacyjnych. Również badania wykazały związek pomiędzy zaburzonym układem mikrobioty jelitowej, a zwiększonym ryzykiem rozwoju problemów gastrycznych, alergii, chorób autoimmunologicznych, nawracających infekcji, otyłości, zaburzeń neurorozwojowych, a nawet depresji czy też chorób nowotworowych.

W Polsce jednym z najczęściej występujących zagrożeń, jakie wiąże się z dysbiozą jest IBS - zespół jelita nadwrażliwego. Mianowicie, gastroenterolodzy szacują, że może on występować u 10-20% ludzi. Zespół jelita drażliwego, czyli IBS jest częstym zaburzeniem żołądkowo-jelitowym, które ma znaczący wpływ na jakość życia pacjentów. Chociaż przyczyny pozostają niejasne, to naukowcy zgadzają się, że mikrobiota jelitowa jest zaangażowana w jej początek. Otóż, badania wykazały, że jej skład różni się od składu zdrowych ludzi i że dodanie probiotyków może okazać się skuteczne. Kluczowe okazało się określenie dokładnego charakteru tych różnic, aby móc opracować strategię terapeutyczną, której celem jest przywrócenie równowagi ekosystemu mikrobiologicznego oraz leczenie tych pacjentów.

Naukowcy dokonali przeglądu 170 badań dotyczących IBS. Wyniki badań pokazały, że chociaż nie ma zgody co do tego, w jaki sposób wpływa na skład mikrobioty jelitowej, istnieje wiele dowodów wskazujących, że dysbioza występuje w kilku podgrupach pacjentów, a podejście terapeutyczne oparte na przywróceniu równowagi mikrobiologicznej mikrobioty jelitowej przy użyciu probiotyków i prebiotyków wydaje się łagodzić objawy IBS.
Dlatego też popierają oni dalsze badania nad zespołem jelita nadwrażliwego – dla którego istnieją interakcje między mikrobiomem a żywicielem - aby móc zrozumieć jej patofizjologię i opracować skuteczne, spersonalizowane strategie.

https://pixabay.com/pl/illustrations/bakterie-patogen-zaka%C5%BCenia-zarazki-1470778/

Niestety mikrobiom jelitowy jest wrażliwym układem, podatnym na uszkodzenia. Pod wpływem szeregu czynników dojść może do zmniejszenia liczebności korzystnych bakterii jelitowych i namnożenia bakterii chorobotwórczych czy grzybów w przewodzie pokarmowym - stan ten nosi nazwę dysbiozy jelitowej. U zdrowej osoby (gospodarza) mikrobiota to zespół drobnoustrojów, bakterii, grzybów i wirusów żyjących razem w doskonale zorganizowanym, harmonijnym układzie. 

Różne sytuacje mogą zakłócać tę równowagę:
• zabiegi medyczne (szczególnie stosowanie antybiotyków),
• zakażenia wirusowe, bakteryjne lub pasożytnicze,
• niedobory odporności,
• przebyte choroby,
• radykalne zmiany w środowisku lub diecie,
• stres.

Wszystkie podane czynniki powodują mniej lub bardziej trwałe zmiany, w tym: dominację szkodliwych drobnoustrojów (patobiontów), zmniejszenie liczby drobnoustrojów o działaniu ochronnym i zubożenie różnorodności mikrobioty. Dysbiozę mikrobioty jelitowej opisano w różnych chorobach przewodu pokarmowego i w chorobach metabolicznych. Może ona stanowić podłoże niektórych zaburzeń neuropsychiatrycznych i neurodegeneracyjnych.

Jednak wciąż nie jest jasne czy dysbioza jest przyczyną czy skutkiem tych schorzeń. Główną hipotezą jest to, że na dysbiozę wpływają czynniki środowiskowe i genetyczne, ale ona także odgrywa rolę w pojawieniu się i nasileniu objawów choroby. Aby przywrócić prawidłowy skład mikrobioty, promuje się wzrost korzystnych mikroorganizmów poprzez spożywanie probiotyków, prebiotyków i synbiotyków. W tym samym czasie warto wprowadzać zmiany w diecie, wzbogacając ją w żywność bogatą w błonnik (karczochy, czosnek, cebulę itp.) i żywność sfermentowaną (kiszoną kapustę), która jest źródłem prebiotyków.  Wreszcie, w najcięższych przypadkach, zaleca się rozważenie wykonania przeszczepu mikrobioty kałowej w celu leczenia dysbiozy.

https://pixabay.com/pl/

Mam nadzieję, że udało mi się wyjaśnić czym jest mikrobiota i jaki wpływ ma na nasze zdrowie. Biorąc antybiotyk zakłócamy równowagę bakterii zarówno tych dobrych, jak i  tych złych. Co nie pozostaje bez wpływu na nasz organizm. Jednakże czasem są sytuacje, kiedy nie mamy wyjścia i czy chcemy czy nie chcemy, musimy go zażyć. Moja antybiotykoterapia dobiegła końca, lecz teraz muszę zadbać zarówno o odbudowę flory bakteryjnej, jak i odporności, którą antybiotyk naruszył. 

Macie na to jakieś pomysły? Staram się jeść więcej jogurtów, które zawierają dużą ilość tych dobrych bakterii. 

Pozdrawiam - Madzia